Ülkemizde taşınmaz alış ve satışlarına dair devir ve iktisaplar resmi şekilde yapılmakta olup ilgili işlemlerde idarece birtakım harç, vergi ve ücretler talep edilmektedir. Bu kapsamda idarece, taşınmazın satış bedeli üzerinden tapu harcı tahakkuk ettirilmekte ve işlemin taraflarından ilgili harcın tahsili sağlanmaktadır.
Tapu harcı tahsili, resmi işlemin gerçekleştiğine karine teşkil etmekle birlikte yasal mevzuat kapsamında birtakım iş ve işlemler anılan harçtan istisna tutulmuş, yine birtakım kişilere de tapu harcından muafiyet tanınmıştır.
6306 sayılı Kanun uyarınca gerçekleştirilecek uygulamalarda yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının veya İdarenin talebine bağlı olarak veya resen Bakanlıkça belirlenen alanlar “rezerv yapı alanı”[1] olarak belirlenmiştir. Rezerv yapı alanlarında, Kanunun amacı çerçevesinde fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek ve Kanunda öngörülen amaçlar çerçevesinde kullanılmak üzere konut ve iş yerleri ile yeni yerleşim alanları oluşturulması teşvik edilmiş, teşvik çalışmaları kapsamında birtakım muafiyet ve istisna hükümleri getirilmiştir.
6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un;
- Maddesinde bu Kanun’un amacının; afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etme üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve uyarınca gerçekleştirilecek uygulamalarda yeni yerleşim yeri alanı olarak kullanılmak üzere; TOKİ’nin veya İdare’nin talebine bağlı olarak veya resen, Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenecek alanları ifade edeceği;
- maddesinin 9. fıkrasında bu Kanun uyarınca yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tescillerle uygulamaların, noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan ücret ve harçlardan, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.
492 Sayılı Harçlar Kanunu’nun 57. maddesinde, tapu ve kadastro işlemlerinden bu Kanun’a bağlı 4 sayılı tarifede yazılı olanların tapu ve kadastro harçlarına tabi olduğu, Kanun’a bağlı 4 sayılı tarifenin I-20/a fıkrasında “Gayrimenkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye kadar bakma akdine dayanarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve iktisabında gayrimenkulün beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden (Cebri icra ve şüyuun izalesi hallerinde satış bedeli, istimlaklerde takdir edilen bedel üzerinden) devir eden ve devir alan için ayrı ayrı” harç alınacağı; aynı Kanun’un 123. maddesinde özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Anılan yasal düzenleme karşısında 6306 Sayılı Kanun kapsamında harçtan istisna tutulan bölgelerdeki yeni yapıların inşası, devir ve tescili sırasında idarece tahsil olunan tapu harçlarına dair tahakkuk ve tahsil işlemleri hukuka aykırı olup hak sahiplerinin idareye başvurarak tapu harcının tahsiline dair işlemin düzeltilmesini ve ödenen bedelin faizi ile iadesini talep hakları bulunmaktadır. İşlemin düzeltilmesi talepleri 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu gereği beş yıl süreli zamanaşımına tabi olup hak kayıplarının önlenmesi için başvuruların yasal süresi içerisinde yapılarak takibi önemlidir.
Konuyla ilgili detaylı bilgi ve hukuki destek için: bilgi@kentanhukuk.com
[1] https://istanbulakdm.csb.gov.tr/rezerv-yapi-alani-i-95235