??lkemizde uyu??turucu madde kullan??m?? ile uyu??turucu madde imal ve ticareti fiilleri kamu sa??l??????, kamu d??zeni ve di??er bir??ok gerek??eyle su?? olarak g??r??lmekte; bu kapsamda ilgili fiilleri ger??ekle??tiren ki??ilere cezai yapt??r??mlar uygulanmaktad??r. 2016 y??l??nda adli vaka kayd?? girilen 86.222 uyu??turucu olay?? ger??ekle??mi??tir. Yine 2016 y??l??nda uyu??turucu madde ba??lant??l?? su??lardan dolay?? ceza infaz kurumlar??nda bulunan h??k??ml??-tutuklu say??s??nda bir ??nceki y??la g??re %12,3 oran??nda bir art???? meydana gelmi??tir.[1]?? ??lgili veriler ??lkemizdeki uyu??turucu kullan??m?? ve ticareti ger??e??ini de g??zler ??n??ne sermektedir.
Literat??rde uyu??turucu ve uyar??c?? maddeler genel olarak tek bir kavram alt??nda ifade edilse de v??cuttaki etkisi nedeniyle uyar??c?? maddelerin, uyu??turucu di??er maddelerden farkl?? oldu??u bilinmektedir. ??rne??in; amfetamin, nikotin, kokain ve kafein uyar??c?? maddelerden; eroin, morfin uyu??turucu maddelerdendir. Yine esrar da g????l?? bir halusinojen olup, uyu??turucu madde niteli??indedir.
Uyu??turucu veya uyar??c?? madde imal ve ticareti su??u hukukumuzda 5237 Say??l?? T??rk Ceza Kanunu???nun 188. Maddesinde d??zenlenmi??; ancak uyu??turucu veya uyar??c?? madde tan??m??na yer verilmemi??tir. Madde kapsam??nda uyu??turucu madde imal, ithal ve ihrac?? su??lar?? ile uyu??turucu madde sevk veya nakletme, uyu??turucu madde kabul etme, bulundurma, satma, sat????a arz etme, sat??n alma ve temin etme su??lar?? d??zenlenmi??tir. Bu halde ilgili fiillerin se??imlik hareketli su??lardan oldu??u; Kanun???da say??lan her bir fiilin ceza alt ve ??st s??n??rlar??n??n da bu kapsamda belirlendi??i a????kt??r. Bu yaz??m??zda ilgili su??lar??n i??lendi??ine y??nelik tespitte hangi delil ve emarelere ihtiya?? duyuldu??una, eldeki veriler dahilinde yarg??laman??n seyrine de??inilecektir.
Uyu??turucu madde ile bulunan failin uyu??turucu madde kullanmak su??undan m?? yarg??lanaca????; yoksa uyu??turucu madde ticareti su??undan m?? hakk??nda h??k??m kurulaca???? toplanan deliller, usul ve yasaya uygun yarg??lama ile a????kl????a kavu??turulacakt??r.
Yarg??tay i??tihatlar??nda da g??r??lece??i ??zere; bir ??ekilde uyu??turucu veya uyar??c?? madde ile yakalanan failin ilk olarak su??a konu maddeyi bulundurma amac?? tespit edilecek ve bundan sonra toplanan delillerin nitelikleri de??erlendirilecektir.
??kinci olarak; uyu??turucu maddenin bulundu??u yere ve bulundurulu?? bi??imine bak??lacak, bu yerin faile uzakl??????, failin maddeye eri??ilebilirlik durumu vb. hususlar nazara al??nacakt??r.
Bir di??er kriter ise; uyu??turucu maddenin ??e??it ve miktar??d??r. Genelde, bir ya da iki ??e??it uyu??turucu madde bulunduran failin bunlar?? kullanmak amac?? ta????d?????? yorumuna a????rl??k verilirken; ???? ve daha fazla ??e??itteki uyu??turucu maddenin ise ticaret amac??yla bulunduruldu??u kabul edilecektir. Nitekim Adli T??p Kurumu da verdi??i bir??ok m??talaada bir esrar kullan??c??s??n??n her seferinde 1-1,5 gr toz esrar olmak ??zere g??nde ???? kez esrar t??ketebildi??ini bildirmi??tir.
Yarg??tay Ceza Genel Kurulu, Esas: 2014/10-7, Karar: 2014/322:
??????Emniyet g??revlilerince daha ??nce hakk??nda uyu??turucu bulundurmaktan i??lem yap??ld?????? i??in bilinen ve tan??nan san??????n, olay tarihinde uyu??turucu maddeyi kolayl??kla satabilece??i k??yl?? garaj??nda yakalanmas??, yap??lan ??st aramas??nda montunun cebinde sat????a haz??r dokuz ayr?? pakete sar??l?? esrar maddesinin bulunmas??, san??????n yakla????k alt?? ay ??nce de yakaland?????? yerin yak??nlar??nda benzer ??ekilde sat????a haz??r be?? ayr?? pakete sar??l?? esrar maddesiyle yakalanm???? olmas?? g??z ??n??ne al??nd??????nda, ele ge??en net olarak 9,5 gram esrar elde edilebilecek toplam 27 gram uyu??turucu maddeyi uyu??turucu madde ticareti yapma amac??yla bulundurdu??u kabul olunmal??d??r??????
Uyu??turucu madde imal ve ticareti su??u birden fazla fail taraf??ndan da i??lenebilir niteliktedir. Bu halde failler aras??ndaki telefon g??r????meleri dosya kapsam??na girerek delil olarak de??erlendirilebilecektir. ??artlar?? olu??tu??u takdirde su?? i??lemek amac??yla ??rg??t kurma su??undan da yarg??lanacak faillerin aras??nda ger??ekle??en telefon g??r????meleri, bir??ok yarg??lamada dosyan??n esas delili niteli??ini ta????maktad??r. Ancak burada da ??nemli olan k??stas; failler aras??nda ger??ekle??en telefon g??r????melerinden ??ok, konu??malar??n i??eri??idir. Kald?? ki; failler aras??ndaki say??s??z telefon g??r????meleri ilgili su??un i??lendi??ine delil te??kil edebilece??i gibi, i??erikleri bilinmeyen g??r????melerin de faillerin lehine yorumlanmas?? gerekti??i a????kt??r. Nitekim, T??rk Ceza hukukumuza hakim olan ???????pheden san??k yararlan??r.??? ??lkesinin amac?? da kesin ve inand??r??c?? delil olmaks??z??n h??kmolunacak a????r yapt??r??mlar??n ??nlenmesidir.
T.C., Yarg??tay Ceza Genel Kurulu, E. 2011/10-159, K. 2011/202, T. 4.10.2011:
??????Amac??, maddi ger??e??e ula??arak adaleti sa??lamak, su??u i??ledi??i sabit olan faili cezaland??rmak, kamu d??zeninin bozulmas??n?? ??nlemek ve bozulan kamu d??zenini yeniden kurmak olan ceza yarg??lamas??n??n en ??nemli ilkelerinden birisi de ????reti ve uygulamada; “su??suzluk” ya da “masumiyet karinesi” olarak adland??r??lan kural??n bir uzant??s?? olan ve Latince,”in dubio pro reo” olarak ifade edilen “ku??kudan san??k yararlan??r” ilkesidir. Bu ilkenin ??z??, ceza davas??nda san??????n cezaland??r??lmas?? bak??m??ndan g??z??n??nde bulundurulmas?? gereken herhangi bir soruna dair ku??kunun, san??????n yarar??na de??erlendirilmesidir. Olduk??a geni?? bir uygulama alan?? bulunan bu kural, bir su??un ger??ekten i??lenip i??lenmedi??i veya i??lenmi?? ise ger??ekle??tirilme bi??imi konusunda ku??ku belirmesi halinde uygulanaca???? gibi, dava ko??ullar?? bak??m??ndan da ge??erlidir. Ger??ekle??me ??ekli ku??kulu ve tam olarak ayd??nlat??lamam???? olay ve iddialar san??????n aleyhine yorumlanarak mahk??miyet h??km?? kurulamaz. Ceza mahk??miyeti, yarg??lama s??recinde toplanan kan??tlar??n bir k??sm??na dayan??l??p di??er bir k??sm?? g??zard?? edilerek ula????lan olas?? kan??ya de??il, kesin ve a????k bir ispata dayanmal??d??r. Bu ispat, hi??bir ku??ku ve ba??ka t??rl?? olu??a olanak vermeyecek a????kl??kta olmal??d??r. Y??ksek de olsa bir olas??l????a dayan??larak san?????? cezaland??rmak, ceza yarg??lamas??n??n en ??nemli amac?? olan maddi ger??e??e ula??mada varsay??ma dayal?? olarak h??k??m kurmak anlam??na gelir ki, bu durum da yukarda belirtilen ilkeye a????k bir ayk??r??l??k olu??turur. O halde ceza yarg??lamas??nda mahk??miyet, b??y??k veya k??????k bir olas??l????a de??il, her t??rl?? ku??kudan uzak bir kesinli??e dayanmal??d??r. Uygulamada adli hatalar??n ??n??ne ge??ilebilmesinin ba??ka bir yolu da bulunmamaktad??r???
Nitekim dosya i??eri??ine g??re M. ??., san??k H. S. Y. ve a??abeyi ??. F. Y.’la birlikte in??aatlarda ??al????makta, san??????n a????k kimlik bilgilerini ve telefon numaras??n?? da bilmektedir. Tan??k ??. F. Y.; M. ??.’la san??k H. S. Y. aras??ndaki i??eri??i tespit edilemeyen ??ok say??daki telefon g??r????mesini do??rulamakta, ancak bu g??r????melerin i??lerinin gere??i yap??lm???? g??r????meler oldu??unu beyan etmektedir. San??k M. ??.’??n, duru??mada d??nd?????? soru??turma a??amas??nda al??nan beyanlar?? d??????nda, ??zerinde yakalanan uyu??turucunun, san??k H. S. Y.’dan al??nd?????? hususunda g??rg??ye dayal?? bilgisi olan ba??ka kimse de yoktur. San??k H. S. Y.’??n ??zerinde herhangi bir uyu??turucu veya uyar??c?? madde bulunmad??????, ??zerine at??l?? su??u i??ledi??i hususu her t??rl?? ku??kudan uzak, kesin ve inand??r??c?? delillerle kan??tlanamam????t??r??????
Belirtilen nedenlerle; bir k??s??m uyu??turucu madde ile bulunan failin i??ledi??i su??un tespit ve tayini i??in failin maddeyi bulundurma amac??, maddeye eri??ilebilirlik durumu ile bulunan madde miktar?? ve ??e??idi birlikte yorumlanmal??; b??ylelikle fail lehine ????phenin varl?????? durumunda hukukumuzda m??spet en a????r yapt??r??m olan hapis cezas??n??n ??n??ne ge??ilmelidir. Zira ger??ekle??mesine ????pheli g??z??yle bak??lan bir olaya dayan??larak ki??inin h??rriyetinden al??konulmas?? temel hak ve ??zg??rl??klerin a????k ve a????r ihlali niteli??indedir.
Av. Canan K??RAZKAYA
[1] http://www.narkotik.pol.tr/TUBIM/Documents/TURKIYE%20UYUSTURUCU%20RAPORU%202017.pdf